Συσχέτιση ουλίτιδας και περιοδοντίτιδας με την εγκυμοσύνη
Αρθρογραφία Share on     

Από τη δεκαετία του 1960 αναφέρεται αύξηση της εμφάνισης αλλά και της σοβαρότητας της φλεγμονής των ούλων στις εγκυμονούσες γυναίκες, το οποίο έχει αποδοθεί στις στεροειδείς ενδογενείς ορμόνες. Η συχνότητα της ουλίτιδας στην εγκυμοσύνη μετρήθηκε σε διάφορες χώρες και βρέθηκε ότι κυμαίνεται από 30% έως και 100%. Υπάρχει κι ένας μικρός αριθμός μελετών που δεν έχει δείξει στατιστικά σημαντική διαφορά στην εμφάνιση ουλίτιδας σε γυναίκες έγκυες σε σχέση με τις μη έγκυες.

Ευρήματα σε έγκυες
Οι γυναίκες που είχαν ενεργή ουλίτιδα ή περιοδοντίτιδα εμφάνισαν δραματική επιδείνωση αυτών των νόσων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Το βάθος των περιοδοντικών θυλάκων παρουσιάστηκε αυξημένο κι επίσης παρατηρήθηκε αυξημένη αιμορραγία από τους περιοδοντικούς ιστούς. Οι δείκτες πλάκας και φλεγμονής των ούλων παρουσιάστηκαν αυξημένοι κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης σε πάρα πολλές μελέτες, ενώ έδειξαν μείωση αμέσως μετά τον τοκετό, ακόμη και χωρίς τη μεσολάβηση περιοδοντικής θεραπείας.

Ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι μελετώντας την πρόσφυση των ούλων στις έγκυες γυναίκες παρατηρήθηκε ότι η αυξημένη φλεγμονή υπάρχει κυρίως στην αυλική περιοχή και όχι στο υπόλοιπο περιοδόντιο, επομένως το πρόβλημα θεωρείται αναστρέψιμο, εφόσον δεν αυξάνεται η απώλεια της περιοδοντικής πρόσφυσης. Για να συμβεί μια τέτοια εκτεταμένη καταστροφή φαίνεται πως χρειάζεται συνεχής ύπαρξη φλεγμονής στο περιοδόντιο για διάστημα περισσότερο από όσο διαρκεί μια εγκυμοσύνη, ωστόσο αυτό δεν έχει αποδειχτεί ακόμη.

Λήψη αντισυλληπτικών
Παρόμοιες μελέτες που προσπάθησαν να συσχετίσουν τα επίπεδα των οιστρογόνων στο αίμα και την περιοδοντική νόσο έχουν γίνει σε γυναίκες που λαμβάνουν από του στόματος αντισυλληπτικά. Σε κάποιες μελέτες οι γυναίκες που χρησιμοποιούσαν από του στόματος προγεστερόνη και οιστραδιόλη βρέθηκαν με μεγαλύτερη απώλεια πρόσφυσης σε σχέση με τις μη χρήστριες, ενώ σε άλλες μελέτες δεν παρατηρήθηκε κάποια διαφορά.

Η οδοντική πλάκα
Γενικά, όλες οι πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι η ουλίτιδα που σχετίζεται με την εγκυμοσύνη εξαρτάται μεν αλλά δεν συσχετίζεται με το ποσό της οδοντικής πλάκας και ότι η καλή στοματική υγιεινή μπορεί να εξουδετερώσει εν μέρει τη δράση των ορμονών. Έχουν γίνει έρευνες προσπαθώντας να απαντηθεί το αν η εγκυμοσύνη μπορεί να προκαλέσει νέα ουλίτιδα σε έδαφος υγιών ουλικών ιστών που δείχνουν αύξηση των δεικτών φλεγμονής των ούλων σε γυναίκες χωρίς ουλίτιδα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αλλά όχι των δεικτών φλεγμονής του περιοδοντίου, εξάγοντας το συμπέρασμα ότι οι φλεγμονώδεις αλλαγές των ούλων οφείλονται στην εγκυμοσύνη, ενώ επηρεάζονται από το ποσοστό της οδοντικής πλάκας.

Μηχανισμοί δράσης των ορμονών
Σαφής περιγραφή των μηχανισμών που επιδρούν κατά την εγκυμοσύνη στον βαθμό της ουλικής φλεγμονής δεν υπάρχει. Η οιστραδιόλη και η προγεστερόνη είναι ορμόνες που παρουσιάζουν μεγάλες διακυμάνσεις αναλόγως το τρίμηνο της εγκυμοσύνης που διανύεται, ενώ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορούν να φτάσουν επίπεδα ως και 30 φορές περισσότερο από τα αντίστοιχά τους κατά την έμμηνο ρύση. Οι έρευνες δείχνουν πως πολύ υψηλά ή πολύ χαμηλά επίπεδα οιστρογόνων μπορούν να συσχετίζονται με κυτταρικές λειτουργίες, όπως ο πολλαπλασιασμός και η διαφοροποίηση, επηρεάζοντας έτσι τους ουλικούς ιστούς. Στο περιοδόντιο υπάρχουν υποδοχείς τόσο για τα οιστρογόνα όσο και για την προγεστερόνη, καθιστώντας τον ιστο-στόχο για τις συγκεκριμένες ορμόνες. Ωστόσο, περισσότερο έχει μελετηθεί η επίδραση των ορμονών στα μαλακά στοιχεία του περιοδοντίου και όχι στα σκληρά ανόργανα στοιχεία (οστεΐνη και φατνιακό οστό).

Η μικροβιακή χλωρίδα
Είναι γνωστό πλέον ότι οι αλλαγές στη μικροβιακή χλωρίδα της περιοχής των ούλων είναι από τις πρώτες αλλαγές που επισυμβαίνουν στην περίπτωση έναρξης ουλικής ή περιοδοντικής βλάβης. Έπειτα ακολουθεί η ιστική φλεγμονώδης αντίδραση στη νέα αυτή κατάσταση, στα μικρόβια, δηλαδή, και στα τοξικά μεταβολικά προϊόντα τους. Οι αλλαγές αυτές θεωρούνται από τις πρώτες που επισυμβαίνουν κατά τη διάρκεια μιας εγκυμοσύνης. Συγκεκριμένα, το βακτήριο bacteroides intermedium βρέθηκε ότι αυξάνει σημαντικά τα επίπεδά του κατά τη διάρκεια του δεύτερου τριμήνου της εγκυμοσύνης, ενώ μειώνεται στο τρίτο τρίμηνο και μετά τον τοκετό. Η αυξημένη προγεστερόνη και τα οιστρογόνα του ορού φαίνεται ότι καλύπτουν τη διατροφική απαίτηση των βακτηρίων σε ναφθακινόνη, επομένως δρουν ως παράγοντας αύξησής τους, ενώ σε ερευνητικές εργασίες in vitro φαίνεται επίσης ότι μπορούν να επηρεάζουν τις μεταβολικές οδούς τους. Σε μια έρευνα ωστόσο, η οποία όμως είχε πολύ μικρό στατιστικό δείγμα, δεν παρατηρήθηκε αύξηση των επιπέδων του συγκεκριμένοι βακτηρίου κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Μετρήσεις σε δείγματα σάλιου εγκύων έδειξαν, επίσης, μεγαλύτερες συγκεντρώσεις των περιοδοντοπαθογόνων campylobacter rectus και prevotella intermedia, γεγονός που συσχετίστηκε με την παρουσία οιστραδιόλη στο αίμα. Ωστόσο, η prevotella intermedia δεν μπόρεσε να συσχετιστεί με παρουσία οιστραδιόλης στο σάλιο, ούτε με φλεγμονή των ούλων.
Ειδική προσοχή έχει στραφεί προς τη μελέτη του Fusobacterium nucleatum, ενός ευκαιριακού παθογόνου του στόματος, το οποίο, εκτός από περιοδοντοπαθογόνο, μπορεί να μπει στην κυκλοφορία και να περάσει τον φραγμό του πλακούντα, προκαλώντας προβλήματα στο έμβρυο.

Οι ανοσολογικές μεταβολές
Οι ανοσολογικές μεταβολές είναι ο δεύτερος παράγοντας μετά τη μεταβολή της μικροβιακής χλωρίδας που σχετίζεται με την ουλίτιδα. Τον πιο σημαντικό ρόλο παίζουν τα πολυμορφοπύρηνα λευκοκύτταρα, τα οποία θεωρείται ότι προστατεύουν από την περιοδοντική νόσο. Αμέσως μετά τη διέγερση των κυττάρων από τα παθογόνα, απελευθερώνονται κυτοκίνες και άλλοι διαμεσολαβητές της φλεγμονής των ούλων. Στις έγκυες γυναίκες παρατηρείται μια μικρού βαθμού ανοσοκαταστολή, που μπορεί να εξηγήσει την ευπάθεια όσον αφορά την ουλίτιδα, καθώς, επίσης, και τη ρύθμιση της δραστηριότητας και της λειτουργίας των πολυμορφοπύρηνων από τις κυκλοφορούσες ορμόνες.

Συγκεκριμένα, η προγεστερόνη βρέθηκε ότι ενισχύει σημαντικά τη χημειοταξία των πολυμορφοπύρηνων σε χαμηλές συγκεντρώσεις οιστραδιόλης. Η προγεστερόνη σε χαμηλές συγκεντρώσεις οιστραδιόλης, επίσης, φαίνεται να ενισχύει την παραγωγή προσταγλαδινών, ενώ η παραγωγή τους αναστέλλεται όταν ανεβαίνουν τα επίπεδα της οιστραδιόλης, με την αναστολή να εξαρτάται από τη δοσολογία των δύο ορμονών.

Η παραγωγή ιντερλευκινών, επίσης, παρουσιάστηκε αυξημένη σε υψηλές συγκεντρώσεις οιστραδιόλης και προγεστερόνης, ανάλογες αυτών που υπάρχουν κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι περισσότερες μελέτες που έχουν γίνει για την επίδραση των ορμονών της εγκυμοσύνης στην έκλυση κυτοκινών αποτελούν in vitro έρευνες και αυτές που έχουν γίνει σε έγκυες είναι πολύ λίγες σε αριθμό.

Πηγές:
Min Wu, Shao-Wu Chen, Shao-Yun Jiang, 2015: Relationship between Gingival Inflammation and Pregnancy, Mediators Inflammation
M. M. Usin, S. M. Tabares, R. J. Parodi, A. Sembaj 2013: Periodontal conditions during the pregnancy associated with periodontal pathogens., Journal of investigative and clinical dentistry, vol. 4, no. 1
E. Figuero, A. Carrillo-De-Albornoz, D. Herrera, A. Bascones-Martínez, 2010: Gingival changes during pregnancy: I. Influence of hormonal variations on clinical and immunological parameters, Journal of Clinical Periodontology, vol. 37, no. 3

Αρετή Τζάνου,
Χειρουργός - Οδοντίατρος, DDS,
Βιο - Οδοντιατρείο Κηφισιάς

< Επιστροφή στην αρθρογραφία

Δείτε τα Οδοντιατρεία

 

 

Ο παρών ιστότοπος, χρησιμοποιεί cookies με σκοπό την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη λειτουργία του μέσω ανάλυσης της επισκεψιμότητάς του. Κατά την είσοδό σας στον ιστότοπό μας, έχετε τη δυνατότητα είτε να αποδεχθείτε όλα τα cookies, επιλέγοντας «Αποδοχή Όλων», είτε να επιλέξετε ποια ακριβώς cookies αποδέχεστε επιλέγοντας «Ρυθμίσεις Cookies» είτε να συνεχίσετε την περιήγησή σας απορρίπτοντας όλα τα μη απαραίτητα cookies επιλέγοντας «Απόρριψη Όλων». Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να ανατρέξετε στην Πολιτική Cookies  του ιστοτόπου . Μπορείτε να αλλάξετε τις επιλογές της συγκατάθεσής σας ανά πάσα στιγμή πατώντας το κουμπί απορρήτου στην κάτω άκρη της σελίδας.
ΣΥΜΦΩΝΩ ΔΕΝ ΣΥΜΦΩΝΩ